Nietrzymanie moczu
Wielu pacjentów słyszy od specjalisty właśnie takie słowa: “wycieki moczu są naturalne”, “taka Twoja natura”, „po porodzie i menopauzie jest się na to skazaną”, “po zabiegu operacyjnym oczywistym jest to, że wycieki moczu będą już na stałe Tobie towarzyszyć”.
Absolutnie nie! Fizjoterapia dna miednicy jest tego doskonałym przykładem, że mimowolne wycieki moczu można złagodzić, a nawet całkowicie pozbyć się problemu.
Nietrzymanie moczu to niezależny od woli wyciek moczu. Aby bliżej poznać jego mechanizm, przeczytaj artykuł do końca.
Wyróżniamy 3 główne typy nietrzymania moczu: wysiłkowe, naglące i mieszane.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu
Powstaje poprzez wzrost ciśnienia w brzuchu i pęcherzu. Dochodzi do niego podczas aktywności fizycznej, kichania, kaszlu. Dzieli się na 3 stopnie.
I stopień: podczas szybkiego i nagłego wzrostu ciśnienia w brzuchu (kichanie, kaszel, mocny śmiech, wymiotowanie, podnoszenie ciężaru)
II stopień: podczas średniego/umiarkowanego ciśnienia w brzuchu (lekka praca fizyczna, aktywność, chodzenie po schodach)
III stopień: wyciek moczu podczas stania, siedzenia
Nietrzymanie naglące
Wyciek moczu następuje w wyniku pobudzenia i kurczenia się mięśnia w środku pęcherza, co skutkuje napływaniem moczu do cewki moczowej.
Mieszane nietrzymanie moczu
Połączenie wysiłkowego oraz nietrzymania moczu naglącego.
Diagnostyka
W zależności od zgłaszanych objawów w wywiadzie i określenia pochodzenia nietrzymania moczu – diagnostyka i leczenie różnią się od siebie.
Jeśli nietrzymanie jest pochodzenia naglącego i potwierdza to badanie urodynamiczne, terapia skupiona jest na relaksacji i treningu pęcherza moczowego.
W przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu poddane ocenie i diagnostyce są mięśnie brzucha i mięśnie dna miednicy. Między innymi ich praca, siła, wytrzymałość i napięcie spoczynkowe.
Błędnym jest stwierdzenie, że nietrzymanie moczu jest wynikiem słabych mięśni dna miednicy. Otóż przy nadmiernie napiętych mięśniach Kegla u kobiet również może dojść do wycieku moczu. Mowa tutaj o zdolności ruchomości cewki moczowej podczas wysiłku, kaszlu i kichania. Niezbędnym narzędziem do takiej oceny jest USG przezpochwowe i przez powłoki brzuszne. Dodatkowo za pośrednictwem USG oceniane jest ciśnienie śródbrzusze, które wpływa na pracę pęcherza.
„Błędnym jest stwierdzenie, że nietrzymanie moczu jest wynikiem słabych mięśni dna miednicy. Otóż przy nadmiernie napiętych mięśniach Kegla u kobiet również może dojść do wycieku moczu.”
Terapia i ćwiczenia
Po dokładnym badaniu i ocenie USG ustala się odpowiednio dobraną terapię, która obejmuje techniki manualne oraz naukę odpowiednich ćwiczeń celowanych dla mięśni brzucha i dna miednicy. Ale nie tylko. Ze względu na to, że nietrzymanie moczu wysiłkowe powstaje na skutek zwiększonego ciśnienia w brzuchu omawiane są wskazane i przeciwwskazane formy aktywności fizycznej na co dzień i ergonomia tych czynności, sposób wykonywanego ruchu/ćwiczenia, pozycje wyjściowe i odpowiedni oddech.
W terapii wykorzystywany jest również trening nawyków toaletowych oraz monitorowanie mikcji w ciągu dnia za pomocą dzienniczka mikcji, który zawsze pacjent/pacjentka dostanie do uzupełnienia. Pozwoli to na rzetelną ocenę, ile faktycznie w ciągu dnia osoba korzysta z toalety, jakie odczuwa przed tym parcie na mocz oraz co wypija.
Przeczytaj więcej o fizjoterapii uroginekologicznej.
EMG-feedback
W przypadku znacznego osłabienia mięśni dna miednicy w terapii może być użyty EMG-feedback.
EMG-feedback jest dokładną metodą oceny i pomaga ustalić ćwiczenia mięśni dna miednicy za pomocą kontroli wzrokowej i czuciowej przez pacjenta. Podczas tej metody używa się elektrody doodbytniczej, dopochwowej i elektrod naskórnych, które badają czynność mięśni – zdolność do napinania, rozluźniania, ich wytrzymałości i siły.
Przedstawione wyniki widoczne są na monitorze komputera, dzięki czemu pacjent ma większą świadomość nad danymi częściami ciała. W przypadku niedostatecznej siły mięśni dna miednicy, może być zaproponowana elektrostymulacja, czyli przekazaniu impulsu elektrycznego poprzez elektrody do docelowych mięśni. W przypadku podjęcia decyzji o wykorzystaniu elementu EMG biofeedback i/lub elektrostymulacji pacjent zostanie poproszony o zakup indywidualnych elektrod skórnych i doodbytniczej/dopochwowej. Elektroda dedykowana jest tylko dla jednej osoby i jest wielokrotnego użytku.
Dla pacjentek po porodzie, w okresie menopauzalnym i dla tych, które w ciągu dnia codziennego charakteryzują się znaczną aktywnością fizyczną i ciężej będzie zadbać o odpowiednią ergonomię, mogą być zaproponowane w formie doraźnej pessary. Pessary cewkowe są specjalnym wyrobem medycznym, który aplikuje się dopochwowo. Ich zadaniem jest dawać podparcie, dociskać cewkę moczową, zapobiegając wyciekom moczu. W warunkach gabinetowych pacjentce jest dobierany odpowiedni rozmiar pessara i poinstruowanie jak w warunkach domowych bezpiecznie go aplikować i wyjmować, ponieważ pessar nie jest zakładany na stałe a jedynie na czas obciążeń w ciągu dnia.