Rehabilitacja urologiczna mężczyzn koncentruje się na wizytach profilaktycznych i leczeniu dysfunkcji w obrębie miednicy i dolnych dróg moczowych. Wczesna fizjoterapia urologiczna czyli diagnostyka i terapia pozwalają na szybki powrót do aktywności i skupiają się na poprawie komfortu życia pacjenta.
Przypadłości jakimi zajmuje się fizjoterapia urologiczna mężczyzn:
- Nietrzymanie moczu wysiłkowe
- Nietrzymanie moczu z parcia
- Pęcherz nadaktywny, częste uczucia parcia, częstomocz
- Zespół bólowy miednicy mniejszej czyli spektrum objawów, trwające co najmniej 6 miesięcy; min.: bóle w okolicach krocza, podbrzusza, odcinka lędźwiowo-krzyżowego.
- Problemy z brakiem pełnego wzwodu, problemy z wytryskiem, bolesne współżycie lub ból pojawiający się po aktywności seksualnej czy częste oddawanie moczu.
- Przygotowanie do operacji, głównie usunięcia prostaty oraz w dalszym etapie monitorowanie stanu dna miednicy po zabiegu.
Fizjoterapia urologiczna jest skierowana do mężczyzn, mających problemy z zaburzeniami w obrębie miednicy mniejszej. W większości przypadków problemy te charakteryzują się nietrzymaniem moczu. Fizjoterapia urologiczna polega na przeprowadzaniu zabiegów i ćwiczeń, które mają za zadanie zmniejszenia dysfunkcji. Podczas rehabilitacji fizjoterapeuta urologiczny skupia się na problemie dysfunkcji mięśni dna miednicy, nerwów i pęcherza moczowego. Fizjoterapia urologiczna może być przeprowadzana zachowawczo, w celu zapobieżenia problemom urologicznym, które nasilają się wraz z wiekiem. Jednym z celów fizjoterapii jest zapobieganie niepożądanym objawom (nietrzymaniu moczu, parć naglących, zaburzeń wzwodu, dolegliwości bólowych) po zabiegu radykalnej prostatektomii.
Jak wyglądają wizyty w gabinecie fizjoterapii urologicznej?
Zabiegi fizjoterapii urologicznej odbywają się w nowoczesnym gabinecie w naszej klinice we Wrocławiu, przy ulicy Powstańców Śląskich. Posiadamy specjalnie przystosowane gabinety fizjoterapeutyczne, wyposażone w profesjonalny sprzęt oraz w inne udogodnienia zapewniające pacjentom wygodę i intymność podczas rehabilitacji urologicznej. Fizjoterapię urologiczną zaczynamy od dobrego wywiadu. Fizjoterapeuta porusza tematy aktualnego stanu zdrowia, przebytych zabiegów i operacji, chorób współistniejących i przewlekłych (takich jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, zaburzeń hormonalnych, chorób układu oddechowego i innych), przyjmowanych leków, a następnie zapoznaje się z ewentualnymi problemami urologicznymi, infekcyjnych układu moczowego. Nie zabraknie również pytań o tryb życia, aktywność fizyczną i hobby. Ważne jest zatem aby pacjent przygotował się na takie pytania i zabrał ze sobą niezbędną dokumentację medyczną (opis zabiegów, opis wyników badań, poziom PSA, opis prześwietleń RTG, MRI, TK) a także spis leków. Z uwagi na lokalizację zaburzeń w obrębie miednicy potrzebne będzie uzupełnienie wywiadu o ewentualne zaburzenia podczas współżycia oraz wypróżniania. Na koniec wywiadu najistotniejsze będzie poruszanie tematu dotyczącego zgłaszanych głównych dolegliwości, stopnia ich nasilenia i lokalizacji.
Jak przygotować się do pierwszej wizyty u fizjoterapeuty urologicznego?
Warto założyć wygodny i lekki strój, który nie będzie krępował ruchów. Należy zabrać ze sobą niezbędną dokumentację medyczną. Jeśli dany problem dotyczy objawów ze strony dolnych dróg moczowych (nietrzymań moczu, częstych parć) lub czasu okołooperacyjnego – pacjent powinien przyjść za wizytę z wypełnionym pęcherzem, to znaczy bez korzystania z toalety na ile to możliwe przynajmniej na 1-2 godziny przed wizytą. Jeśli diagnostyka i terapia miałaby być wykonana drogą per rectum warto dla własnego komfortu zadbać o wypróżnienie przed wizytą. W przypadku chorób proktologicznych, aktywnych i krwawiących hemoroidów nie zaleca się badania drogą per rectum.
Diagnostyka i terapia w fizjoterapii urologicznej mężczyzn
Na sam początek badany jest układ ruchu – najwięcej skupiamy się na ruchomości miednicy, odcinka lędźwiowo-krzyżowego oraz stawów biodrowych. Z uwagi na budowę anatomiczną, biomechanikę i współpracę mięśniową poddane diagnostyce zostają mięśnie brzucha, mięśnie obręczy biodrowej oraz najważniejsze mięśnie dna miednicy.
Narzędziami do badania i prowadzenia terapii są na pierwszym miejscu ręce terapeuty za pomocą, których może zostać wykonane rozluźnianie mięśniowo-powięziowe, praca wisceralna, drenaż, mobilizacja blizn, opracowywanie punktów spustowych oraz badanie per rectum. Pomocnymi w badaniu, ocenie i monitorowaniu postępu terapii w przypadku pracy mięśni brzucha i dna miednicy jest użycie USG oraz EMG- biofeedback. Diagnostyka ultrasonograficzna (USG) przez powłoki brzuszne jest niezbędna do oceny mięśni brzucha i kresy białej, oceny pojemności pęcherza, pracy mięśni dna miednicy.
EMG biofeedback (biologiczne sprzężenie zwrotne) jest dokładną metodą oceny i pomaga ustalić ćwiczenia mięśni dna miednicy za pomocą kontroli wzrokowej i czuciowej przez pacjenta. Podczas tej metody używa się elektrody dorektalnej (doobytniczej) i/lub elektrod naskórnych, które badają czynność mięśni – zdolność do napinania, rozluźniania, ich wytrzymałości i siły.
Przedstawione wyniki widoczne są na monitorze komputera dzięki czemu pacjent ma większą świadomość nad danymi częściami ciała. W przypadku niedostatecznej siły dna miednicy, zwiększonemu napięciu lub w przypadku pęcherza nadaktywnego może być zaproponowana elektrostymulacja, czyli przekazaniu impulsu elektrycznego poprzez elektrody do docelowych mięśni. W przypadku podjęcia decyzji o wykorzystaniu elementu EMG biofeedback i/lub elektrostymulacji pacjent zostanie poproszony o zakup indywidualnych elektrod skórnych i doodbytniczej. Elektrody dedykowana są tylko dla jednej osoby jednakże dla niej są wielokrotnego użytku a terapeuta poinformuje o sposobie ich higieny.
Pacjenci zgłaszający problemy nietrzymania moczu oraz dolegliwości ze strony pęcherza moczowego, zostaną poproszeni o przeprowadzenie analizy sposobu i częstotliwości wizyt w toalecie za pomocą dzienniczka mikcji. Dla pacjenta, który ma być poddany fizjoterapii urologicznej, zawsze tworzony jest indywidualny plan terapeutyczny.
Kluczem do sukcesu jest zaangażowanie pacjenta wobec planu terapeutycznego, stosowaniu się do otrzymanych zaleceń i nawyków dnia codziennego.
Kilka słów o radykalnej prostatektomii
Jest to zabieg polegający na usunięciu prostaty wraz z pęcherzykami nasiennymi i węzłami chłonnymi. Leczeniem uzupełniającym jest radioterapia oraz terapia hormonalna, które ustala się w zależności od zaawansowania choroby oraz typu operacji.
Następstwami zabiegu są:
- trwałe zaburzenia wzwodu prącia (występujące prawie u 90% pacjentów),
- zaburzenia trzymania moczu (w tym niewydolność zespolenia pęcherzowo-cewkowego z przeciekiem moczu
- pęcherz nadaktywny/popromienny (po leczeniu uzupełniającym) czyli parcia naglące i częstomocz
- nietrzymanie moczu II i III stopnia
- nietrzymanie moczu III stopnia (po roku i dłużej od daty leczenia)
- dolegliwości bólowe w obrębie krocza i miednicy mniejszej
Radykalna prostatektomia jest operacją ratującą życie a powikłania obniżają jego jakość i zdecydowanie obniżają nastrój pacjenta. Mając na uwadze intymny charakter wyżej wymienionych objawów konieczna jest fizjoterapia aby pacjent jak najszybciej powrócił do sprawności. Kluczowym elementem jest spotkanie z fizjoterapeutą przed kwalifikacją do zabiegu. Pozwala to na szybsze obycie się z tematem dna miednicy, wszczęciu rehabilitacji i przygotowania ciała do zabiegu i wynikających z nich następstw.
Celem wizyt przygotowujących do zabiegu jest:
- wyczucie i wyuczenie kontroli min. zwieraczy
- poprawa pojemności pęcherza
- regulacja i nauka częstotliwości wizyt w toalecie, nauka prawidłowych nawyków toaletowych
- zmiana nawyków dnia codziennego
Warto jednak nadmienić, że jeśli podczas operacji zostały uszkodzone przebiegające obok nerwy, ćwiczenia nie pomogą w stu procentach odzyskać zdolności do erekcji czy kontroli pęcherza. Poprawa jest możliwa tylko, gdy nie ma uszkodzeń nerwów, naczyń krwionośnych, mięśni gładkich (narządowych) oraz ciał jamistych.
